Web 3.0 là thế hệ tiếp theo của World Wide Web.
Mặc dù Web đã phát triển rất mạnh trong nhiều năm qua, nhiều người dùng vẫn còn cảm thấy lo lắng về giới hạn của chúng theo cấu trúc hiện tại. Vì lý do này, một lượng lớn người dùng tin rằng Web 3.0 sẽ đem lại những trải nghiệm cao cấp hơn.
Web như chúng ta đã biết
Khoảng từ năm 1991 cho đến đầu những năm 2000, hầu hết người dùng Web đều là những người tiêu thụ thụ động nội dung. Các trang web cung cấp số liệu và chỉ có thể đọc, điều này có nghĩa nhiều người dùng Internet cảm thấy bị giới hạn tương tác rất nhiều.
Vào những ngày đầu khi Internet có mặt, nội dung được sử dụng từ những trang web tĩnh bởi ISPs (Internet Service Providers) hoặc những trang như GeoCities. Các thông tin được chuyển đổi ở tốc độ rất nhanh nhưng tính tương tác thì gần như không có.
Nhờ có sự phát triển của công nghệ server vào năm 1999, tốc độ kết nối Internet đã tăng nhanh, quá trình biến đổi từ Web 1.0 tới Web 2.0 diễn ra rất nhanh chóng.
Tua nhanh tới thời kỳ mở đầu của Web 2.0 đầu thập niên 2000, tính tương tác tăng cao đã giúp cho người dùng có nhiều cơ hội sáng tạo nội dung hơn. Các trang mạng xã hội như MySpace và Facebook đã tạo ra những nền tảng có thể tương tác giữa người dùng dưới nhiều dạng nội dung khác nhau. Kỷ nguyên của Web 2.0 đã được định danh với phần lớn nội dung nằm trong 3 điều sau: di động, xã hội và điện toán đám mây.
Web 3.0 là gì?
Tim Berners-Lee, nhà sáng tạo World Wide Web đã miêu tả Web 3.0 là “đọc-ghi-thực hiện”. Đây là một phiên bản của Web cho người dùng quyền tạo và sử dụng công cụ và phần mềm của chính họ, chứ không phụ thuộc vào người khác nữa.
Web 3.0, mặc dù vẫn đang ở giai đoạn “lý tưởng”, đã hứa hẹn sẽ tạo ra những mạng mở, ít phụ thuộc nhất có thể. Nó bao gồm một số yếu tố có thể đóng vai trò là nền tảng cho sự thành công: điện toán biên, mạng dữ liệu phi tập trung, đồ họa 3D và trí tuệ nhân tạo.
Semantic Web là một khái niệm được đề xuất trong những năm 1990 bởi các thành viên của World Wide Web Consortium. Nó nhằm mục đích cung cấp ý nghĩa cho các từ để máy móc có thể đọc được nội dung trên web. Điều này giúp các chương trình chia sẻ, kết nối và tạo nội dung trên web dễ dàng hơn.
Với Semantic Web, các chương trình sẽ có thể tổ chức một loạt các tập dữ liệu để thực hiện các tác vụ.
Ví dụ: rất nhiều nội dung hiện không được gắn thẻ, có nghĩa là các công cụ tìm kiếm phụ thuộc chủ yếu vào từ khóa để xác định nội dung có liên quan. Điều này có thể dẫn đến kết quả tìm kiếm kém chính xác hơn. Việc tạo ra một ngôn ngữ chung trên Internet sẽ giúp việc tổ chức, sáng tạo và sử dụng nội dung trở nên đáng tin cậy hơn.
Trí tuệ nhân tạo là một công cụ cực kỳ cần thiết để xây dựng Web trong tương lai. Semantic Web giúp trí tuệ nhân tạo dễ dàng thực hiện xử lý ngôn ngữ tự nhiên hơn, cho phép kết quả tìm kiếm nhanh hơn và chính xác hơn, cùng nhiều lợi ích khác.
Thiết kế ba chiều sẽ được ưu tiên trong Web 3.0 khi người dùng có được khả năng tương tác cao trong các hướng dẫn và trò chơi máy tính. Sự chuyển đổi từ văn bản sang hiển thị trực quan có thể tạo thành một phần chính của Web 3.0.
Mạng lưới chuỗi khối cung cấp các phương pháp lưu trữ và sử dụng dữ liệu mới. Mạng lưới phân quyền, minh bạch của một chuỗi khối kết hợp với hệ thống đồng thuận của nó cho phép chia sẻ thông tin có thể xác minh được, dựa trên các quy tắc đã đồng ý được nhúng trong mã.
So sánh Web 2.0 và Web 3.0
Cấu trúc hiện tại của Internet dựa trên phương pháp truyền thống, dữ liệu và nội dung kỹ thuật số được tổ chức bằng cách sử dụng các thẻ và nhãn do người dùng thêm vào để xác định nội dung.
Các trang web được liên kết và dữ liệu được chia sẻ giữa các trang web phần lớn phụ thuộc vào kiến thức của đám đông về nội dung của chúng. Với Web 3.0, máy móc có thể nhận ra nhiều loại tập dữ liệu hơn để phân loại nội dung. Điều này giúp thu hút người dùng dễ dàng hơn với nội dung hữu ích hơn.
Những người trung gian cung cấp các lớp tin cậy xã hội kỹ thuật số trên Web 2.0 có xu hướng phụ thuộc vào việc khai thác hơn là thu hút giá trị. Họ giữ mức quyền lực cao không tương xứng, điều này khiến mọi người trên nền tảng của họ có nguy cơ mất dữ liệu mà họ không muốn cung cấp.
Các công cụ dành cho nhà phát triển cũng có tính tập trung cao ở chỗ chúng hầu như luôn thuộc sở hữu của các công ty tư nhân. Điều này bao gồm các API thuộc sở hữu của các công ty công nghệ lớn như Facebook.
Ngoài ra, các nền tảng mạng mà các nhà phát triển phụ thuộc vào để tạo các trang web và ứng dụng là riêng tư theo mặc định, có nghĩa là cần có các bộ quyền phức tạp (thường là từ các công ty công nghệ lớn) để sử dụng mạng cho việc phát triển phần mềm. Điều này tạo nên một mạng khép kín với các quy tắc cứng nhắc.
Cấu trúc dữ liệu cơ bản của Internet phi tập trung (Web 3.0) dựa trên blockchain thay vì một cơ sở dữ liệu thông thường. Cấu trúc dữ liệu loại bỏ nhu cầu về tên người dùng và mật khẩu và tính chất chống giả mạo của blockchain cung cấp sự hợp tác dễ dàng giữa các nhóm khác nhau trong các dự án mở.
Các dự án có thể được lưu trữ trên đám mây phi tập trung và các trung tâm dữ liệu độc lập, cấu trúc hoàn hảo cho các mạng và công cụ công cộng. Điều này có nghĩa là bất kỳ ai cũng có thể sử dụng các nền tảng như vậy mà không cần phải xin phép những người quản lý cổng tập trung hoặc công nghệ lớn.
Với WEB 3.0, chúng ta có thể đạt được sự tự do Internet thực sự vì sẽ rất khó khăn để thực hiện kiểm duyệt hay đưa mã độc vào các ứng dụng.
Web 3.0 đã xuất hiện chưa?
Như chúng ta biết, Web đã phục vụ chúng ta rất tốt, cung cấp một biển thông tin vô tận để cải thiện cuộc sống hàng ngày của chúng ta.
Mặc dù vậy, nó đưa ra nhiều thách thức mà Web 3.0 có thể giải quyết. Mặc dù Web 3.0 có nhiều hứa hẹn, nhưng vẫn còn một chặng đường dài phía trước. Cần có sự đồng nhất hơn giữa các dự án Web 3.0 để trao đổi thông tin liền mạch. Ngoài ra, sẽ cần phải xây dựng nhiều cấu trúc hơn để Web 3.0 thực sự thành công.
Các hệ thống giao dịch mới có thể là một sản phẩm của Web 3.0 khi blockchain trở nên phù hợp hơn trong việc xác định các động cơ trên các mạng khác nhau, nơi mọi người có nhiều quyền kiểm soát hơn đối với dữ liệu của họ và những người họ chia sẻ dữ liệu đó.
