Hiểu nôm na thì Port nghĩa là cổng vào máy tính, cho phép gửi và nhận dữ liệu trên máy tính. Để phân tích sâu hơn, hãy cùng NQ Computing tìm hiểu Port là gì? Khái niệm, công dụng và các loại port phổ biến hiện nay trong bài viết này nhé.
Port là gì?
Port có thể được hiểu là điểm cuối của quá trình giao tiếp trong hệ thống mạng máy tính. Còn đối với hệ điều hành xét ở cấp độ phần mềm thì 1 port là 1 cấu trúc logic để xác định 1 process hoặc 1 loại dịch vụ mạng cụ thể. Mỗi giao thức và tổ hợp địa chỉ truyền tải được xác định thông qua port với giao thức 16-bit được gọi là số cổng. Các giao thức phổ biến nhất dùng port là Transmission Control Protocol (TCP) và User Datagram Protocol (UDP).
Các port này luôn được liên kết với địa chỉ IP của máy chủ cũng như các giao thức sử dụng cho việc giao tiếp trong mạng máy tính với nhau. Mỗi port được đặt tên bằng 1 số thứ tự nhất định và mỗi cổng sẽ phục vụ cho những dịch vụ cụ thể khác nhau nhằm mục đích cho phép các gói tin dễ dàng đến đúng nơi quy định. Bởi vì mục đích này mà các port có số thấp (từ 1024 trở xuống) thường được sử dụng cho các dịch vụ phổ biến từ trước đến nay. Còn các port có số cao hơn (từ 1024 trở lên) thì lại thường được sử dụng làm cổng tạm cho các dịch vụ ít phổ biến hơn.
Tóm lại port có thể hiểu đơn giản là cổng cấp quyền cho dữ liệu được ra hay vào trong hệ thống máy tính của bạn.
Để hiểu sâu hơn port là gì, xin được đề cập sơ qua và địa chỉ IP. Địa chỉ IP được xem là địa chỉ xác nhận máy tính trong cùng một mạng. Nếu như máy tính của bạn sử dụng nhiều dịch vụ khác nhau thì bạn cần dùng Port để phân biệt được các dịch vụ đó.
Lấy ví dụ như sau:
Máy chủ X (Server X) có 3 dịch vụ web, DNS và FTP server. Địa chỉ IP của máy chủ X là 210.245.126.16. Các máy tính khác cần địa chỉ IP (hay tên miền) để đến server X. Nhưng để phân biệt được đâu là dịch vụ web, đâu là dịch vụ DNS và đâu là dịch vụ FTP thì cần phải xác định thêm port.
Giả sử máy Y muốn truy cập web từ máy chủ X, trong gói tin gửi đi sẽ xác định IP đích là 210.245.126.16. Đồng thời phải xác định cùng lúc port đích là 80 chẳng hạn. Khi một máy tính Z nào đó cũng đồng thời truy cập dịch vụ DNS của máy chủ X thì trong gói tin gửi đi, IP đích vẫn là 210.245.126.16 nhưng port đích thì là 53 chẳng hạn.
Để giảm tính phức tạp cho giao thức TCP/IP, các ứng dụng thường ẩn các port đi. Nhưng trong thực tế thì chúng vẫn luôn tồn tại và là 1 phần không thể thiếu của hệ thống máy tính.
Các công dụng của Port
Trong phần này, chúng ta cùng tìm hiểu những công dụng cơ bản của port là gì nhé.
Giảm thiểu sự xâm nhập có hại tới máy tính
Port có khả năng chống lại những xâm nhập có hại đến hệ thống máy tính của người dùng thông qua chức năng chọn lọc và cho phép các dữ liệu ra vào hệ thống máy tính. Nếu như phát hiện các tập tin xấu, nhiễm virus hay thông tin gây nhiễu thì port có khả năng loại bỏ ngay lập tức. Thử tưởng tượng nếu như không có port thì những dữ liệu có hại sẽ có thể tự do ra vào và tạo điều kiện cho kẻ gian gây hại đến hệ thống máy tính của người dùng.
Cho phép chọn lọc tin
Chức năng cho phép chọn lọc tin của port là gì? Port sử dụng thuật toán của mình để quy định tập tin nào được phép đi vào máy và tập tin nào được phép xuất ra khỏi máy. Ngoài ra, Port còn sử dụng thao tác khớp cổng bit để người dùng kiểm soát và chọn lọc được đâu là tập tin an toàn và đâu là tập tin nguy hại và từ chối quyền truy cập của các tập tin gây hại đó.
Những port thông dụng hiện nay
Địa chỉ thông dụng của Port là gì? Bạn có biết có tất cả 65535 Port được chia ra làm 3 đoạn như sau:
Well Known Port (viết tắt là WKP) gồm các port có địa chỉ từ 0 đến 1023. Chúng được giữ cho các ứng dụng phổ biến như port 80 (web), port 25 (mail), port 21 (FTP)…
Registered Port (viết tắt là RP) gồm các port có địa chỉ từ 1024 đến 49151.
Dynamic/Private Port ( viết tắt là D/PP) gồm các port có địa chỉ từ 49152 đến 65535.
Theo quy định của IANA (Internet Assigned Numbers Authority – tổ chức cấp phát số hiệu Internet) thì WKP và RP phải được đăng ký với IANA trước khi sử dụng.
Một số port phổ biến hiện nay
Cổng phổ biến – WKP (0-1023)
Đây là địa chỉ của hầu hết các port đã được đăng ký tại IANA. Bạn có thể tham khảo tại địa chỉ iana.org/assignments/service-names-port-numbers để biêt rõ từng địa chỉ port là gì cũng như những cổng port phổ biến nhất đang được sử dụng hiện nay.
Cổng đăng ký (Registered Port – viết tắt là RP)
Các cổng có số từ 1024 đến 49151 được sử dụng bởi các giao thức TCP và UDP gọi là các cổng đăng ký. Các dịch vụ sử dụng các port trong tầm số này được IANA quản lý để giảm thiểu việc sử dụng trùng lặp. Chỉ có các nhà phát triển dịch vụ TCP/UDP mới có thể chọn 1 số mới trong khoảng từ 1024 đến 49151 để đăng ký với IANA thay vì dùng trùng số đăng ký.
Cổng động/cổng riêng (Dynamic/Private Port: 49152–65535)
Các port động (dynamic), port riêng (private) hay port tạm (ephemeral) bắt đầu từ số 49152 đến 65535. Đối với các loại port này thì IANA không quản lý cũng như không giới hạn việc sử dụng của người dùng. Vì thế khi cần truyền trên nhiều socket khác nhau thì các dịch vụ có thể chọn 1 hoặc 1 vài port ngẫu nhiên miễn phí trong tầm số này.
Theo NQ Computing
>> Có thể bạn quan tâm: Các port thông dụng nhất trên mạng Internet
NQ Computing là nhà cung cấp đa dịch vụ điện toán đám mây được vận hành bởi VCCorp.
NQ Computing là một trong bốn doanh nghiệp đáp ứng đầy đủ toàn bộ tiêu chí, chỉ tiêu kỹ thuật, an toàn thông tin của nền tảng điện toán đám mây phục vụ Chính phủ điện tử/chính quyền điện tử do Bộ TT&TT chứng nhận.
Độc giả quan tâm đến các giải pháp của NQ Computing có thể truy cập tại đây.
