Codec là gì? Sao phải cần codec làm gì?

Codec được ghép thành bởi hai từ – code và decode – là một phần mềm máy tính dùng bộ nén để giảm kích thước của một tập tin lớn hoặc chuyển đổi giữa âm thanh analog và kỹ thuật số. Bạn sẽ thường thấy từ này đi kèm với audio và video, đó là audio codec và video codec.

Codec là gì?

Codec là từ viết tắt của compressor/decompressor hay coder/decoder. Nó là một công cụ mã hóa xử lý video và lưu trữ nó trong một luồng byte. Codec sử dụng các thuật toán để thu nhỏ kích thước file âm thanh hoặc video một cách hiệu quả, sau đó giải nén để phát, chỉnh sửa hoặc khi cần thiết. Có hàng tá codec khác nhau và mỗi codec sử dụng một công nghệ khác nhau để mã hóa và nén file video.

Biết khi nào nên và không nên sử dụng codec là điều quan trọng trong suốt quá trình xử lý hậu kỳ, nén và phân phối nội dung. Nhưng về cơ bản, bạn phải duy trì sự cân bằng giữa chất lượng hình ảnh, kích thước file, mức sử dụng bộ xử lý và độ phổ biến. Tùy thuộc vào codec, quá trình mã hóa này xảy ra theo một trong hai cách: nén có hoặc không có tổn hao.

Lossy compression (nén có tổn hao)

Khi quan tâm nhiều đến kích thước file, Lossy compression (nén có tổn hao) là phương pháp khả thi nhất. Mặc dù chắc chắn chất lượng âm thanh, video hoặc cả hai sẽ bị giảm đi, nhưng việc nén là để tạo ra những thỏa hiệp tốt nhất có thể mà không ảnh hưởng nhiều đến chất lượng. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng tỷ lệ nén càng cao, chất lượng càng suy giảm .

Ví dụ, một đĩa Blu-ray trung bình có thể vượt quá 40GB. Mức dung lượng lưu trữ này không chỉ đắt tiền mà còn khiến việc tải xuống và mua nội dung kỹ thuật số trở nên bất tiện. Điểm mấu chốt khi sử dụng tính năng nén có tổn hao là giải quyết định dạng nén chất lượng cao nhất cho mục đích sử dụng, nhằm giảm tối đa sự chênh lệch giữa việc giảm chất lượng và kích thước file.

Lossless compression (Nén không tổn hao)

Nén không tổn hao hoạt động giống như file ZIP hoặc RAR ở chỗ sau khi nén và giải nén, file về cơ bản giống nhau. Thông qua việc sử dụng các thuật toán thông minh, file không bị giảm nhiều chất lượng, nhưng đây không phải là cách hiệu quả để lưu trữ các file lớn.

Ngoài ra, việc truyền trực tuyến các file video lớn sử dụng quá nhiều băng thông (mặc dù mã hóa H.265 có thể thay đổi điều đó), nên không phải là một tùy chọn khả thi. Trừ khi bạn làm việc trong lĩnh vực điện ảnh hoặc chỉnh sửa video, nếu không bạn sẽ không bao giờ chia sẻ file video ở định dạng nén không tổn hao.

Tại sao cần codec làm gì?

Các tập tin phim ảnh, âm nhạc thường rất lớn nên rất khó chia sẻ qua mạng. Để tăng tốc độ tải xuống, các codec toán học được dùng để mã hóa, hoặc rút gọn tín hiệu truyền tải, sau đó giải mã để xem và chỉnh sửa. Nếu không có codec, việc tải các file video và audio sẽ lâu hơn bây giờ từ 3 tới 5 lần.

Cần bao nhiêu codec?

Trên Internet hiện tại có hàng trăm codec và bạn thường sẽ phải sử dụng kết hợp để phát tập tin. Có các codec để nén audio, video, tập tin đa phương tiện stream qua mạng, bài diễn thuyết, cuộc họp qua video, phát MP3, chụp ảnh màn hình.

Nhiều người khi chia sẻ tập tin trên mạng còn sử dụng các codec lạ để nén tập tin. Điều đó khiến người dùng khi tải sẽ không biết được họ phải dùng codec nào. Thông thường, bạn sẽ cần khoảng 10 tới 12 codec để phát các loại nhạc, phim.

Các loại codec phổ biến

Ngoài các codec phổ biến như MP3, WMA, RealVideo, RealAudio, DivX hay XviD còn có nhiều codec khác.

AVI là đuôi mở rộng tập tin phổ biến được gắn vào nhiều tập tin video, nhưng tự thân nó không phải là codec. Thực ra nó chỉ là định dạng container mà nhiều codec có thể dùng. Hàng trăm codec tương thích với nội dung AVI nên sẽ hơi khó để biết được cần có codec nào để phát file.

Làm sao biết phải tải và cài codec nào?

Codec là thứ không thể thiếu để xem video, audio

Vì có rất nhiều lựa chọn codec nên một gói codec là lựa chọn tiện lợi hơn cả. Gói codec chứa nhiều codec trong một tập tin. Vẫn có tranh cãi rằng có cần nhiều tập tin codec vậy không nhưng rõ ràng việc này sẽ dễ dàng hơn khi người dùng cần tải và phát file.

Dưới đây là một số gói codec bạn nên dùng.

CCCP (Combined Community Codec Pack) là một trong những gói codec đa dạng nhất. CCCP được những ai hay chia sẻ, xem phim trực tuyến sử dụng. Codec trong gói này có thể giúp xem được 99% các định dạng video. Hãy cân nhắc dùng CCCP nếu máy tính của bạn cần cập nhật codec.
X Codec Pack là gói codec tất cả trong một, không có quảng cáo hay phần mềm theo dõi và cũng khá gọn nhẹ nên tải cũng không lâu. X Codec Pack là một trong các gói codec đầy đủ nhất, chứa mọi codec bạn cần để phát các định dạng audio và video phổ biến.
K-Lite Codec Pack giúp phát tất cả các định dạng phim ảnh phổ biến. K-Lite gồm 4 phiên bản là Basic, Standard, Full và Mega. Nếu chỉ cần phát video DivX và XviD thì chỉ cần Basic là được. Gói Standard là phổ biến hơn cả, có mọi thứ mà người dùng phổ thông cần để phát các định dạng phổ biến. Gói Full cho người dùng yêu cầu cao hơn, không chỉ nhiều codec hơn mà thậm chí còn hỗ trợ encode.
K-Lite Mega Codec Pack là một gói tổng hợp, chứa mọi thứ bạn cần. Mega thậm chí còn có cả Media Player Classic.

Nếu dùng Windows Media Player, bạn sẽ thấy phần mềm thường cho biết đoạn mã 4 kí tự về một loại codec mà nó cần. Khi đó, bạn hãy tìm codec này trên trang của FOURCC để tìm codec đang thiếu.

Một cách khác để tải codec là tải các trình phát có chứa codec có sẵn. Đôi khi các trình phát cũng cài những codec phổ biến và quan trọng trong lần đầu bạn cài phần mềm. VLC là lựa chọn khá ổn vì phát được mọi kiểu định dạng.

Trang danh sách codec của FOURCC https://www.fourcc.org/codecs.php

Xem thêm: